Malaon nang prinoblematisa ng mga Pilipinong intelektuwal ng siglo 19 ang konlonyal na diskursong naghati sa populasyon ng Pilipinas sa dalawang kategorya: “no-cristianos”/“tribus salvajes”/ “wild tribes” versus  “cristianos”/“tribus civilizadas”/“civilized tribes.” Kakatwa sapagkat kahit isinilang na ang Republika noong 1899, lahat tayo ay “tribus” o “tribes” pa rin  sa pananaw ng sumunod na bugso ng kolonyalista. Upang pangatwiranan ang kolonyalismong Amerikano, pinaggiitan nila ang diskurso ng “tribalism” sa harap ng bagong silang na “La Republica Filipina.” Lubhang kritikal ang panahong ito  ng interkolonyal na transisyon. Habang tinatawid ng Pilipinas ang sala-salabat na usaping kakabit ng  pagsasabansa sa pagitan ng dalawang kolonyalismo (Espanyol at Amerikano), pinagpunyagian din ng mga kauna-unahang folklorista sa Pilipinas, i.e., Isabelo de los Reyes at Jose Rizal na mailugar ang mga ibinukod na bahagi: ang “wild tribes” sa pinoproyektong “Kapilipinuhan.” Mababanaag ito sa bansag na “Brother of the Wild” kay Don Belong na kinilalang “Father of Philippine Folklore.” Gayundin sa bahagi ni Rizal,  nang ilangkap niya sa saklaw ng binubuong “Philippine Studies” sa Association Internationale des Philippinistes (1889) ang karagdagang seksiyong “razas y regiones independientes”—ang mga “tribus infieles o “no cristianos.” Samakatwid, mauugat sa kanila  ang pagtatakda ng mahalagang puwang ng folklore at ng mga folklorista upang buwagin ang sinementong dikotomiyang “pagano vs. Kristiyano” na ngayon ay naisalin sa opisyal na nomenklaturang “Indigenous Peoples” (IPs) vs.  “non-IPs”/ “mayoryang Pilipino.” Kakabit ng mga katawagan ay ang asersiyon ng identidad. Kakabit ng identidad ay ang produksiyon ng kaalamang sinasandigan, nagpapatibay, at nagpapanday sa mga asersiyon ng pagkakakilanlan. “Kaalamang bayan o dunong bayan” ang salin ng folklore sa Filipino na tumutukoy sa lahat ng kaalamang nakaugat at nilinang ng isang pamayanan o bayan—isang grupong etnolingguwistiko. Nabuo naman  ang terminong “Indigenous Knowledge Systems and Practices” na isinasalin bilang  “Dunong Katutubo” sa konteksto ng paggigiit ng mga Katutubong Pilipino (IPs) para sa sariling pagpapasya (self-determination).  

Nais itampok ng panel na ito ang mabunying punyagi at pamana nina Don Belong at Rizal sa pagsulong ng Araling Pilipino tungo sa pagbubuo ng kabansaan sa pamamagitan ng “folklore.” Atas din itong pumapatnubay sa Aliguyon-University of the Philippines Folklorists, Inc. (A-UPFI) upang diskursuhin ang folklore bilang isang disiplina, praktika, at adbokasiya sa Pilipinas. Nakahabi rito ang pagdadalumat sa folklore sa kapookang Pilipino bilang “kaalamang bayan/dunong bayan”/”tradisyonal/etniko/lokal na kaalaman” sa konteksto ng mga “non-IPs” at “dunong katutubo” (Indigenous Knowledge Systems and Practices” o IKSP) sa konteksto ng mga “IPs.” Pinaghiwalay man ng mga opisyal/politikal at legal na katawagan sa agos ng kasaysayan, nais naming ipakita sa pagdadalumat na ito ang mga salimbayan at salubungan ng mga “Dunong Katutubo” at “Dunong Bayan.” Mahalagang itakda ang mga hangganan  upang kilalanin ang mga pagkakaiba-iba bilang respeto sa kakanyahan ng bawa’t lugar at kalinangan. Mahalaga ring tukuyin ang mga tagpuan o pinagsasaluhang karanasan upang maitampok ang “kabuuan.” Mala-ilog ang dinadalumat na “kabuuan”—sumasanga man sa iba’t ibang lagusan subalit may iisa pa ring matang tubig o bukal na pinagmumulan—ang kani-kanilang lugar na pinag-ugatan,  at may iisa ring pinatutunguhan—ang Kapilipinuhan.